อย่าคิดว่าแค่ขนาดพอ! ความลับของ ชนิดสายไฟโซลาร์ ที่หลายคนมองข้าม
- KLANG SOLAR
- Sep 25
- 2 min read
Updated: Sep 26
จากบทความก่อนหน้า How To เลือกสายโซล่าร์เบอร์ 4, 6 และ 10 ยังไงให้ปลอดภัย ไม่โดนฟันราคา เราได้พูดถึงวิธีการเลือก ขนาดสายไฟ (sq.mm.) ให้เหมาะสมกับโหลดและระยะทางไปแล้ว หลายคนอาจเข้าใจว่าการเลือกแค่ “ขนาด” เพียงพอต่อความปลอดภัยของระบบโซลาร์ แต่ความจริงยังมีอีกปัจจัยที่สำคัญไม่แพ้กัน นั่นคือ ชนิดของสายไฟ
เพราะระบบโซลาร์เป็นระบบที่ใช้ ไฟฟ้ากระแสตรง (DC) เป็นหลัก ซึ่งมีคุณสมบัติแตกต่างจากไฟฟ้ากระแสสลับ (AC) ทั่วไป การใช้สาย AC หรือสายไฟบ้านธรรมดา (เช่น THW, VCT) นอกจากจะทำให้ระบบเสื่อมสภาพเร็วขึ้นแล้ว ยังอาจเสี่ยงต่อการเกิดความร้อนสูง ไฟฟ้าลัดวงจร หรือไฟไหม้ได้โดยตรง
ดังนั้น บทความนี้เราจะมาเจาะลึกกันว่า เหตุผลที่แท้จริงว่าทำไม “สายไฟโซลาร์โดยเฉพาะ” (เช่น H1Z2Z2-K, PV1-F) จึงเป็นสิ่งจำเป็น และไม่ควรใช้สายไฟทั่วไปแทนในทุกกรณี เพื่อให้ทั้งเจ้าของบ้านและผู้ติดตั้งเข้าใจอย่างถูกต้องก่อนตัดสินใจ
ความแตกต่างของแรงดันไฟฟ้า: AC vs. DC
ก่อนจะเข้าสู่รายละเอียด เราต้องเข้าใจพื้นฐานว่า สายไฟ AC (Alternating Current) ที่ใช้ทั่วไปในอาคาร ไม่ได้ถูกออกแบบมาสำหรับกระแสไฟฟ้าแบบ DC (Direct Current) จากแผงโซลาร์
ไฟฟ้า AC มีการสลับทิศทางขึ้น-ลงทุก 50 Hz (ที่ประเทศไทย) ทำให้โอกาสเกิด Arc Fault (ประกายไฟจากการลัดวงจร) มีน้อยกว่า และเบากว่า
ไฟฟ้า DC จากโซลาร์เป็นไฟตรงที่คงที่ เมื่อเกิดการลัดวงจรหรือการเสื่อมสภาพของฉนวน จะทำให้เกิดประกายไฟที่ รุนแรง และดับยากมากกว่าหลายเท่า
ดังนั้นสายไฟที่ใช้ใน ระบบโซลาร์ ต้องถูกออกแบบมาเพื่อ ทนแรงดันสูง (มากถึง 1,500V DC), ทนกระแส, และป้องกันการลัดวงจรแบบ DC ได้อย่างปลอดภัย
ทำไมสายไฟทั่วไปถึงไม่เหมาะกับงานโซลาร์
การนำสายไฟทั่วไป (เช่น VAF, NYY, THW ที่ใช้ในงานอาคาร) มาใช้กับระบบโซลาร์ มีข้อจำกัดหลายประการ ได้แก่:
1. อายุการใช้งานกลางแจ้ง
สาย AC ทั่วไปไม่ได้ถูกออกแบบให้ทนต่อ แสง UV, ความร้อน, และความชื้น เมื่อใช้งานกลางแจ้ง ฉนวนจะเสื่อมสภาพเร็ว แตกกรอบ และเกิดการรั่วไหลของไฟฟ้าตามมา
ในขณะที่สายมาตรฐาน H1Z2Z2-K หรือ PV1-F ผ่านการทดสอบ UV Resistance, Ozone Resistance, และทนต่ออุณหภูมิสูงถึง -40°C ถึง 90°C ต่อเนื่อง (120°C ชั่วคราว)
2. การทนแรงดัน DC สูง
สายไฟทั่วไปถูกออกแบบสำหรับ แรงดัน AC 450/750V หรือ 0.6/1kV
แต่ในระบบโซลาร์เชิงพาณิชย์หรือโรงงาน (C&I และ Utility) มักออกแบบแรงดัน DC สูงถึง 1,000 - 1,500V
ดังนั้นหากใช้สายไฟทั่วไป จะเสี่ยงต่อ การเสียหายของฉนวน และเกิดการลัดวงจรได้ง่าย
3. การสูญเสียพลังงาน (Power Loss)
สายโซลาร์อย่าง H1Z2Z2-K ถูกออกแบบให้มี ค่าความต้านทานไฟฟ้าต่ำ เพื่อลดการสูญเสียพลังงานในสาย
สาย AC ทั่วไปมักมีค่า DC Resistance สูงกว่า ทำให้เกิดความร้อนและสูญเสียไฟฟ้ามากขึ้น โดยเฉพาะในระบบที่เดินสายยาวหลายร้อยเมตร
4. ความปลอดภัยและมาตรฐานสากล
สายโซลาร์ต้องเป็นไปตามมาตรฐานที่ออกแบบมาสำหรับงานโซลาร์โดยเฉพาะ คือ EN 50618, IEC 62930, TUV Certified
สายไฟทั่วไปแม้มี มอก. แต่ไม่ได้รองรับการใช้งาน DC จากโซลาร์
แล้วสาย AC ยังมีใช้ในระบบโซลาร์หรือไม่?
บางคนอาจเข้าใจผิดว่าระบบโซลาร์ “ใช้แต่ DC” ซึ่งไม่ถูกต้องทั้งหมด จริงๆ แล้วระบบโซลาร์ต้องมี ทั้งสาย DC และสาย AC ทำงานร่วมกัน ดังนี้
สาย DC: ใช้ตั้งแต่ “แผงโซลาร์เซลล์ → คอนเนกเตอร์/คอมไบเนอร์บ็อกซ์ (ถ้ามี) → อินเวอร์เตอร์ (Inverter)” ต้องเลือกใช้ สายโซลาร์มาตรฐาน (H1Z2Z2-K หรือ PV1-F) เท่านั้น เพราะออกแบบมาสำหรับกระแสตรงและใช้งานกลางแจ้ง
สาย AC: ใช้ตั้งแต่ “อินเวอร์เตอร์ → ตู้เมนของอาคาร หรือระบบไฟฟ้าภายในบ้าน/โรงงาน”
ส่วนนี้สามารถใช้สายไฟ AC มาตรฐานทั่วไป (เช่น VCT, NYY, THW) ได้ เนื่องจากเป็นการเดินไฟฟ้ากระแสสลับ (AC) เหมือนงานไฟฟ้าอาคารทั่วไป และมักอยู่ในร่มหรือท่อร้อยสาย
ตัวอย่างความเสียหายจากการใช้สายไฟผิดประเภท
กรณีฉนวนแตก: สาย VAF ที่ถูกแดดเพียง 2-3 ปี พบว่าฉนวนกรอบ แตก และมีกระแสรั่ว
กรณีไฟไหม้จาก Arc Fault: การใช้สาย AC กับแรงดัน DC 1,000V ทำให้เกิดประกายไฟที่ไม่ดับง่าย สุดท้ายลุกลามกลายเป็นไฟไหม้ระบบ
ค่าใช้จ่ายแฝง: เจ้าของโครงการต้องเสียค่าแรงและค่าอุปกรณ์ในการเปลี่ยนสายใหม่ทั้งหมด ซึ่งสูงกว่าการลงทุนใช้สายมาตรฐานตั้งแต่แรก
ทำไมการเลือกสายไฟโซลาร์ที่ถูกต้องคือการลงทุนที่คุ้มค่า
การเลือกใช้ สายไฟโซลาร์มาตรฐาน (H1Z2Z2-K หรือ PV1-F) อาจมีต้นทุนสูงกว่าสายทั่วไปเล็กน้อย แต่หากเปรียบเทียบกับ ความปลอดภัย, อายุการใช้งานที่ยาวนานกว่า 25 ปี, และการลดความเสี่ยงจากไฟไหม้ จะพบว่าคุ้มค่ากว่ามาก
“ลงทุนหลักหมื่นตอนติดตั้ง ดีกว่าต้องเสียหลักแสนเพื่อซ่อมแซม หรือเสียหายจากเหตุไฟไหม้ในอนาคต”
Comments